Blog

Historia stara jak świat, ale chyba warto ją jeszcze raz opowiedzieć. Tematem niniejszego artykułu jest analiza bezpieczeństwa zadania (ABZ), czyli analiza i bezpieczne wykonywanie prac/zadań niebezpiecznych.
W roku 1974 Frank E. Bird opublikował „Management Guide to Loss Control” – Przewodnik zarządzania stratami, a w 1986 roku jego syn Frank E. Jr i Germain George L. opublikowali książkę „Practical Loss Control Leadership” - Praktyczne przywództwo w kontroli strat.

Jerzy Karczewski, Krystyna Karczewska

W obu książkach szczególna uwaga została zwrócona na bezpieczne wykonywanie zadań (ang. task) przez pracownika. Używanie pojęcia „zadanie” (task) zostało uzasadnione następująco: „wielu ludzi używa pojęć praca (job) i zadanie (task) zamiennie. Dla naszych celów pojęcie „zadanie” jest preferowane i będzie używane konsekwentnie ze względu na prostotę. Chodzi również o unikanie zamieszania, kiedy ludzie myślą o zawodzie używając pojęcia praca” ¹⁾.
Podana została definicja zadania: Fragment pracy, który wymaga zbioru konkretnych i specyficznych działań do jej wykonania.

Reasumując, bezpieczne wykonanie danego zadania wymaga ustalenia i stosowania konkretnych działań (środków ochrony), specyficznych dla tego zadania. Należy zwrócić uwagę na dwa wyróżnione aspekty – działania mają być konkretne, czyli stwierdzenia typu „zgodnie z obowiązującymi przepisami”, „niezbędne środki ochrony” i podobne nie są wystarczające. Są również specyficzne dla danego zadania, gdyż mają związek z zagrożeniami występującymi przy jego realizacji i pozwalają na ograniczenie ryzyka do poziomu akceptowanego.

Warto dodać, że ABZ (analiza bezpieczeństwa zadania) to nie tylko wykonanie i udokumentowanie samej analizy, ale również zapoznanie wszystkich wykonawców z bezpiecznym wykonaniem danego zadania oraz nadzór gwarantujący, że wszystkie przewidziane środki ochrony będą prawidłowo stosowane.

Przygotowanie pracowników do wykonywania prac niebezpiecznych

Prace niebezpieczne kojarzą się nam z poważnymi zagrożeniami życia i zdrowia. Nic dziwnego, że znajdują one swoje miejsce w systemach prawnych, ale również, a może należałoby powiedzieć przede wszystkim, w dobrych praktykach. Dobre praktyki mają tę przewagę nad rozwiązaniami prawnymi, że są:
- niezależne od kraju,
- zostały sprawdzone w wiodących organizacjach,
- każdy może je stosować niezależnie od tego, czy posiada wdrożony system zarządzania bhp ²⁾ czy nie, czy jest on certyfikowany czy nie.

Zastanawiając się nad problemem budowania świadomości bhp i kształtowania bezpiecznych nawyków wyróżniliśmy kil-ka działań, które na pewno temu właśnie służą. Opisaliśmy je w tabeli.

Łatwo zauważyć, iż nie wszystkie wymienione działania wynikają z obowiązującego prawa, chociaż Polska ma jeden z bardziej rozbudowanych systemów prawa pracy. Równie łatwo można stwierdzić, że nie wszystkie wynikają z norm opisujących wymagania dla systemu zarządzania bhp. Na przykład najbardziej popularne w Polsce normy OHSAS oraz PN-N-18001 nie wymagają analizy ryzyka w ostatniej minucie (LMRA), nie wymagają audytów behawioralnych, nie wymagają również analizy bezpieczeństwa zadania (ABZ).
Wydaje się, że największym brakiem jest niestosowanie analizy bezpieczeństwa zadania dla zadań niebezpiecznych. Dla części z nich wymagane są polecenia pisemne (PP), ale nawet wtedy jakże często środki ochrony opisane są „zgodnie z przepisami bhp”, „wszystkie niezbędne”, itp. Jakże dalekie jest to od idei sprzed wielu lat, aby niezbędne środki ochrony były konkretnie opisywane i omawiane z pracownikami. Powinny być również specyficzne dla danego zadania, gdyż od razu przypomina nam się polecenie pisemne, w którym umieszczona była tabelka, aby zaznaczyć potrzebne środki ochrony.
Podczas jednego z audytów zorientowaliśmy się, że jeden z kierowników zaznacza wszystkie rubryki w tabelce. Zapytany, „dlaczego to robi”, odpowiedział: „a wie Pan to tak na wszelki wypadek”. Część z nich nie miała oczywiście żadnego związku z wykonywaną pracą i tylko zakłócała proces precyzyjnego wyboru właściwych środków ochrony indywidualnej.