Blog

W artykule Stuart Turnbull, dyrektor sprzedaży środków ochrony indywidualnej Honeywell Industrial Safety w regionie EMEA (obszar Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki), analizuje zagrożenia związane z pracą w okresie zimowym oraz działania, jakie służba bhp powinna podejmować, by zapewnić ochronę pracownikom.

Stuart Turnbull

Honeywell Industrial Safety

Każdej osobie, odpowiedzialnej za bezpieczeństwo pracowników wykonujących prace przez dłuższy czas na zewnątrz w niskich temperaturach bez odpowiedniego poziomu ochrony termicznej, dobrze znane są i udokumentowane zagrożenia, a odpowiednie procedury działania często są już wdrożone. Ważne jest jednak świeże spojrzenie na zasadnicze kwestie bezpieczeństwa, mogące przyczynić się do zredukowania liczby urazów oraz uszczerbków na zdrowiu.
Nierzadko pracownicy realizujący prace na zewnątrz mają problem nie wtedy, gdy faktycznie pracują, lecz wtedy, gdy tego nie robią. Kiedy pracownicy poruszają się, są aktywni, negatywny wpływ zimna na ich organizm jest wyraźnie mniejszy, a jego skutki są mało lub w ogóle nieodczuwalne. Co dzieje się jednak, gdy pracownicy nie ruszają się, na przykład wówczas, gdy prace zostają niespodziewanie przerwane lub pogoda ulegnie gwałtownemu pogorszeniu? Podobnie, gdy pracownicy są zmuszeni więcej czasu poświęcić na wykonanie pracy niż pierwotnie założono albo gdy ich odzież jest mokra z powodu niespodziewanych sytuacji czy warunków pogodowych. W określonych warunkach zimowych potrzeba niewiele czasu, by człowiek zaczął odczuwać negatywne efekty wychłodzenia. W zimowych warunkach bardzo ważne jest monitorowanie prac oraz przygotowanie planu na niespodziewane pogorszenie warunków pogodowych.
Jednak jak to zrobić, zwłaszcza w sektorach związanych z pracą na zewnątrz, do których należą: budownictwo, sektor usług publicznych, naprawa dróg czy transport i logistyka? Co należy wziąć pod uwagę przy zarządzaniu bezpieczeństwem pracowników realizujących prace na zewnątrz w okresie zimowym? Podstawą jest zidentyfikowanie zagrożeń termicznych oraz środowiskowych, zanim dokonamy wyboru odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej. Polecane jest też stosowanie list kontrolnych, dzięki czemu można nie tylko wzmocnić prawidłowe działania, ale również zaznaczyć obszary, którym należy się jeszcze przyjrzeć.

Ochrona stóp

Ryzyko poślizgnięć, potknięć i upadków rośnie znacząco w miesiącach zimowych, kiedy drogi są mokre, błotniste, pokryte zanieczyszczeniami a w wielu miejscach nierówne i pofałdowane. Z reguły większe opady deszczu, śniegu i oblodzenie, liście na ścieżkach, chodnikach i drogach, a także krótki dzień zwiększają zagrożenia.
Wybór obuwia ochronnego z podeszwą o podwyższonej odporności na poślizg, samoczyszczącą konstrukcją bieżnika, podeszwą z materiału o dużej elastyczności i wytrzymałości może być bardzo pomocny. Ważne jest również, by cholewka buta wykonana była z wodoodpornego lub hydrofobowego materiału. Dodatkowo, biorąc pod uwagę, że pracownicy będą wykonywać prace w niskiej temperaturze, obuwie powinno być również wyposażone w specjalistyczne wkładki z tkaniny dystansowej, które utrzymują ciepło stóp (izolacja od zimna), ale są przewiewne, zapobiegając przy tym zarówno przegrzaniu, jak i wychłodzeniu stóp.
Prostym sposobem na zweryfikowanie, czy obuwie ochronne zostało przetestowane pod kątem odporności na poślizg, jest sprawdzenie, czy dostępne są jego testowe wartości współczynnika tarcia (CoF – coefficient of friction). O dane CoF można poprosić dostawcę, mogą one również być zamieszczone w jego broszurach produktowych lub na stronie internetowej. Im wyższy współczynnik CoF, tym lepsza odporność na poślizg. Sugerowanym wyborem jest obuwie o współczynniku CoF wyższym niż minimalne wymagania określone w normie EN ISO 20345/6/7:2011 – standardy obuwia bezpiecznego, ochronnego i zawodowego. Obuwie, które pomyślnie przeszło test EN odporności na poślizg, oznaczone będzie jednym z następujących kodów: SRA (testowane na płytce ceramicznej zmoczonej rozwodnionym roztworem mydła), SRB (testowane na gładkiej stali z glicerolem) lub SRC (testowane w obu warunkach). Kody wskazują, że obuwie spełnia określone wymagania.

Utrzymywanie ciepłoty ciała podczas pracy w niskich temperaturach

Przy ekspozycji na działanie niskich temperatur ciało zaczyna tracić ciepło szybciej niż jest w stanie je wyprodukować. To, jak szybko będzie ten proces następował, zależy od wielu czynników, ale wiadomo, że dłuższa ekspozycja na działanie zimna sprzyja temu procesowi. Zbyt duża utrata ciepła może skutkować hipotermią lub niebezpiecznie niską temperaturą ciała, co ma wpływ na działanie mózgu  – utrudnia zdolność myślenia i poruszanie się. Osoba dotknięta powyższym może nie zdawać sobie sprawy z tego, co się z nią dzieje – co zwiększa zagrożenie powstania wypadku.
Monitorowanie temperatury powietrza i zapewnienie ubioru chroniącego przed jej oddziaływaniem nie są wystarczającym rozwiązaniem, ponieważ prawdziwe zagrożenie kryje się w temperaturze odczuwalnej, odpowiedzialnej za blisko 80 procent utraty ciepłoty ciała w zimne, wietrzne dni. Jakkolwiek nie istnieje oficjalna definicja temperatury odczuwalnej, a jej określenia na całym świecie są różne, w zależności od tego, w jaki sposób jest ona mierzona – to wiemy, że w pomiarze uwzględnia się temperaturę powietrza, względną wilgotność oraz siłę wiatru na wysokości pięciu stóp (przeciętny wzrost człowieka). Pracownicy realizujący prace na zewnątrz powinni być w szczególności świadomi temperatury odczuwalnej. Im silniejszy jest wiatr, tym szybciej następuje wychłodzenie skóry, utrata ciepłoty ciała, co sprawia, że otaczające powietrze wydaje się zimniejsze niż jest w rzeczywistości.
W przypadku gdy jest bezwietrznie, a temperatura wynosi 1°C (około 34°F), ciało będzie odczuwać chłód. Weźmy dla przykładu tę samą temperaturę, dodajmy do niej wiatr o prędkości 40 km/h, to w rezultacie powstanie dojmujący chłód, dramatycznie zwiększający zagrożenie, którego pracownicy mogą nie być świadomi.
Pracownikom należy zapewnić ciepłe i suche warunki pracy w każdym momencie jej wykonywania. Kluczem do osiągnięcia powyższego celu będzie prawidłowy dobór odzieży roboczej – w szczególności kurtek oraz spodni roboczych odpowiednich do temperatury powietrza, a zwłaszcza temperatury odczuwalnej, zaprojektowanych specjalnie do warunków pogodowych, w jakich będą użytkowane. Odzież taka powinna być trwała i powinna zapewniać parametry termiczne i wodoodporne, a jednocześnie powinna być przewiewna, lekka, łatwa w ubieraniu i zdejmowaniu oraz nieograniczająca ruchów użytkownika. Właściwości termiczne nowoczesnych materiałów sprawiają, że dzisiejsza odzież ochronna jest lekka i elastyczna, zawsze jednak należy sprawdzać temperaturę, w jakiej ubiór taki może być stosowany. W idealnych warunkach odzież robocza powinna mieć system wymiany izolacji oraz przepływu powietrza, dlatego warto rozważyć wybór kurtek wielowarstwowych, wyposażonych w podszewkę termiczną, którą można dołączyć lub usunąć, aby dostosować ją do warunków. Ważne jest również zapewnienie ciepłej i suchej ochrony głowy w celu utrzymania stałej temperatury oraz odpowiedniego zabezpieczenia twarzy i oczu w chłodnych, zimowych i wietrznych warunkach, gdyż osłabiony wzrok może także zwiększać ryzyko wystąpienia wypadków.

Ochrona dłoni

Rękawice są niewątpliwie jednym z pierwszych elementów odzieży ochronnej stosowanej zimą. Podczas wyboru odpowiedniej ochrony dłoni warto rozważyć jednak sposób, w jaki użytkownicy będą pracować.
W branży, takiej jak budownictwo, pracownicy mogą być już wyposażeni w ochronę dłoni przed zagrożeniami mechanicznymi i chemicznymi. Niemniej jednak tam, gdzie pojawia się ryzyko pracy w zimnie i w warunkach wilgotnych, należałoby połączyć ją z właściwościami termicznymi i wodoodpornymi.
Dłonie, które nie są prawidłowo chronione przed wilgocią, będą odczuwać dyskomfort, a ryzyko uszkodzenia skóry ulegnie znacznemu zwiększeniu. Należy zatem wybrać rękawice, które zapewnią ochronę termiczną i przed wilgocią. Dla przykładu rękawice z serii Nitrile zapewniają przyczepność i elastyczność połączoną z termiczną wyściółką polarową. Rękawice ochronne powinny być dostępne i stosowane przez pracowników za każdym razem, gdy temperatura spadnie do 4°C, w każdym przypadku uznawanym za „pracę lekką”.

Widoczność

Przy ograniczonym świetle dziennym w okresie zimowym, zmniejszona widoczność może stanowić dodatkowy problem. Należy zatem upewnić się, że pracownicy nie tylko widzą, ale także są widoczni dla współpracowników i otoczenia. W takim przypadku zaleca się stosowanie ubioru roboczego zawierającego materiał odblaskowy. W celu zapewnienia dodatkowej ochrony można również używać nauszników o wysokim poziomie widoczności Hi Viz.

Wyposażenie pojazdów

Pracownicy zatrudnieni w sektorze transportu i logistyki powinni zawsze mieć odzież zimową w pojazdach. Mimo że nie pracują cały czas na zewnątrz, ważne, aby w razie wykonywania takich zadań byli chronieni, a także przygotowani pod kątem odpowiedniej ochrony na wypadek awarii pojazdu czy utknięcia na dłuższy czas w zaspach, korkach itp.
W perspektywie nadchodzących chłodniejszych dni, długich i ciężkich zim, warto sprawdzać środki ochrony indywidualnej pracowników narażonych na trudne warunki atmosferyczne oraz zagrożenia, jakie ze sobą niosą.

Fot. z archiwum firmy Honeywell Industrial Safety