Blog

Bezpieczeństwo podczas pracy przy maszynach – na co należy zwrócić uwagę

dr Zbigniew Jóźwiak

Fragment listy drukowanej w drukowanych wydaniach numerach ATESTU.

50. Zastosowanie uchwytów i zacisków sprawi, że prace wykonywane przy maszynach będą bezpieczne i wydajne. Trzeba pamiętać, że nie należy używać rąk jako uchwytów, do tego jest specjalne oprzyrządowanie. Dzięki wykorzystaniu zacisków mocujących obrabiane przedmioty można je utrzymywać we właściwym położeniu – pozwala to zarówno zwiększyć wydajność i precyzję pracy, jak również łatwiej utrzymać stabilną, poprawną pozycję ciała. Niemniej ważną, zwłaszcza dla bezpieczeństwa pracy, zaletą uchwytów i zacisków jest uwolnienie rąk od konieczności trzymania (często ze znaczną siłą) obiektów poddawanych obróbce. Dzięki uchwytom ręce utrzymywane są z dala od narzędzi i ruchomych części maszyn. Dobrze zaprojektowane uchwyty, poza zapewnieniem odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, muszą umożliwiać dokładne prowadzenie narzędzi, a także pewnie utrzymywać przedmiot pracy bez możliwości przesunięcia go ani obrotu podczas obróbki. Wygodne uchwyty powinny być łatwo zaciskane i zwalniane i nie mogą być zbyt ciężkie. W przypadku konieczności użycia ciężkich uchwytów trzeba rozważyć możliwość zastąpienia ręcznego ich przemieszczania przez mechaniczne. Uchwyty nie mogą mieć ostrych krawędzi – zawsze przecież można je zaokrąglić, a to zapobiegnie zarówno powstawaniu urazów ciała pracowników, jak i uszkodzeniom obrabianych elementów. Oczywiście uchwyty powinny charakteryzować się odpowiednią dla rodzaju obróbki i wielkości utrzymywanych przedmiotów wytrzymałością. Niezwykle ważny jest stan techniczny uchwytów – przedmioty pracy nie tylko mogą zostać uszkodzone przez zwykły kontakt fizyczny z uszkodzonymi szczękami, mogą również wysunąć się, powodując powstanie ryzyka uszkodzenia maszyny, a przede wszystkim poważnego wypadku.

51. Należy wykorzystywać jedynie bezpieczne maszyny. Nie wszystkie maszyny mające taki sam poziom wydajności i jakości produkcji są jednakowo bezpieczne. Niekiedy zmniejszenie ceny maszyny odbywa się właśnie kosztem stopnia zapewnienia użytkownikom bezpieczeństwa. Oczywiście wszystkie maszyny będące w legalnym obrocie mają odpowiednie certyfikaty bezpieczeństwa, dotyczy to jednak zazwyczaj minimalnego poziomu bezpieczeństwa. Większym problemem jest kupowanie maszyn z tzw. drugiej ręki, o bliżej nieznanym stopniu zużycia. Zawsze więc należy upewnić się, że nabywane maszyny są w pełni bezpieczne. Wykorzystywanie jedynie bezpiecznych maszyn stanowi najlepszy sposób zapobiegania wypadkom. Niekiedy już w trakcie eksploatacji okazać się może, że stan bezpieczeństwa nowo zakupionej (zwłaszcza na rynku wtórnym) maszyny ma jednak pewne luki – rozwiązaniem tego problemu jest z pewnością zakładanie dodatkowych osłon wokół elementów szczególnie niebezpiecznych. Wiąże się to jednak zarówno z nieprzewidzianymi kosztami, jak i ryzykiem, dlatego też zawsze zaleca się zakup maszyn bezpiecznych, w których wszystkie osłony i niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa elementy montowane są przez producenta. Podczas wyboru konkretnego modelu maszyny należy w szczególności zwrócić uwagę na osłony ruchomych części – obracających się wałów, kół, rolek, wielokrążków i przekładni, a także elementów będących w ruchu postępowo-zwrotnym oraz na bezpieczeństwo punktów operacji ręcznych (patrz p. 53). Należy również upewnić się co do bezpieczeństwa stref zasilania i odbierania polegającego m.in. na eliminacji konieczności umieszczania rąk w pobliżu elementów maszyny będących w ruchu. Minimalizację ryzyka wypadków w takich sytuacjach osiągnąć można np. przez zastosowanie automatycznych lub mechanicznych podajników i odbieralników (patrz p. 52).
Warto również upewnić się, czy rutynowa konserwacja maszyn może odbywać się w sposób bezpieczny, zazwyczaj jednak, szczególnie podczas dokonywania napraw i przeglądów, maszyny należy zatrzymywać.