Blog

Obowiązek opracowywania i aktualizowania ocen ryzyka zawodowego, na każdym stanowisku pracy, wynika z wielu preskrypcji¹⁾ jednakże nie jest to prosta sprawa, szczególnie w firmach małych i mikro, gdzie zadania służby BHP realizuje sam pracodawca lub powierzył je jako dodatkowe pracownikowi zatrudnionemu na innym stanowisku.

Andrzej Smoliński

Rozpowszechnione metody oceny ryzyka zawodowego zostały stworzone dla wielkich koncernów produkujących wyroby powtarzalne i ich adaptacja dla firm budowlanych, w szczególności małych (o częstej zmianie miejsca, technologii, materiałów, sprzętu i innych uwarunkowań podczas wykonywania robót), takich jak firmy brukarskie, jest bardzo trudna, a często wręcz niemożliwa. Dlatego przedstawiam Państwu nową metodę oceny ryzyka zawodowego, prostą, zrozumiałą dla każdego i co najważniejsze do zastosowania przez każdego. Tę metodę nazwałem binarną – od sposobu szacowania ryzyka dla poszczególnych zagrożeń.

Dla pokazania faktycznej problematyki związanej z rzetelnym sporządzeniem oceny ryzyka zawodowego przedstawię i omówię najczęściej stosowane do tego celu metody.

I. METODA WG PN-N-18002

Metoda ta jest tożsama z metodą opisaną w normie OHSAS (Occupational Health & Safety Assessment Standard – standardowa ocena bezpieczeństwa i higieny pracy) o tym samym numerze, wydaną przez Brytyjski Instytut Standaryzacji.
Algorytm tej metody (w uproszczeniu): opis stanowiska – identyfikacja zagrożeń – określenie poziomu ryzyka – wartościowanie ryzyka.

kreślenie poziomu ryzyka następuje na podstawie oszacowania ciężkości następstw zagrożeń oraz ich prawdopodobieństwa w skali: małe, średnie i duże i może być wyrażone w skali trójstopniowej (jako poziom ryzyka mały, średni lub duży) albo w skali pięciostopniowej (bardzo mały, mały, średni, duży i bardzo duży). Na końcu wartościuje się ryzyko jako:
• dopuszczalne dla poziomu bardzo małego, małego lub średniego;
• niedopuszczalne dla poziomu dużego lub bardzo dużego.

Uwagi do metody
1. Szacowanie ciężkości następstw zagrożeń i ich prawdopodobieństwa oraz poziomu ryzyka jako małe, średnie czy duże jest bardzo nieprecyzyjne, wręcz pozwalające na dowolne manipulowanie tymi szacunkami bez związku z rzeczywistością, bowiem ciężkość większości uaktywnionych zagrożeń (oprócz oczywistych, takich jak upadek z dużej wysokości) może być bardzo różna (od drobnego urazu aż do śmierci), a prawdopodobieństwo zdarzenia niemożliwe do oszacowania, nawet w dużym przybliżeniu (np. w przypadku nowopowstałej firmy).

2. Dlaczego odczyt z tabeli (skrzyżowania) małego prawdo- podobieństwa wystąpienia możliwych następstw zagrożeń z dużą ciężkością tych następstw daje średni poziom ryzyka i w konsekwencji (następna tabela) ryzyko jest akceptowalne (sic!)? Taka sytuacja to świadome naruszenie przepisów kodeksu pracy, nakazujących pracodawcy zapewnienie bezpiecznych warunków pracy, a nie dopuszczanie do istnienia jakichkolwiek zagrożeń bez względu na prawdopodobieństwo ich uaktywnienia.

3. Akademicki język, styl i określenia (często angielskie) powodują utrudnienia w jej zrozumieniu.

II. METODA RISC SCORE

Ocenę ryzyka zawodowego tą metodą wykonuje się poprzez wyznaczenie, dla każdego zagrożenia, wskaźnika ryzyka R = P x E x S gdzie:
• P – wskaźnik prawdopodobieństwa, równy dla szansy: 50% = 10; 10% = 6; 1% = 3; 0,1% = 1; 0,01% = 0,5; 0,001% = 0,2; 0,0001% = 0,1;
• E – częstość ekspozycji:
stała – 10; codzienna – 6; raz w tygodniu – 3; kilka razy/ rok – 1; co najwyżej raz w roku – 0,5;
• S – skutki:
wiele ofiar śmiertelnych – 100; wypadek zbiorowy
(w tym śmiertelny) – 40; wypadek śmiertelny – 15; wypadek ciężki – 7; wypadek powodujący czasową niezdolność do pracy – 3; opatrzenie poszkodowanego – 1.

Interpretacja wskaźnika ryzyka:
• R < 1,5 – ryzyko znikome,
• 1,5 < R < 48 – ryzyko akceptowalne,
• 48 < R < 270 – ryzyko tolerowane,
• 270 < R < 400 – ryzyko wysokie,
• R > 400 – ryzyko nieakceptowalne.

Pierwsze dwa kroki jak w metodzie I (w następnych metodach analogicznie).

Uwagi do metody