Blog

Inspektor PIP może podczas kontroli, na podstawie art. 11 pkt 3 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, nakazać wstrzymanie eksploatacji maszyn i urządzeń w sytuacji, gdy ich eksploatacja powoduje bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi. Nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu i mają niewątpliwie charakter prewencyjny, bo zapobiegają ewentualnym zdarzeniom wypadkowym przy obsłudze tych maszyn.

Jacek Żerański

W artykule opisano przykłady sytuacji, w których decyzje inspektorów pracy ewidentnie spowodowały poprawę bezpieczeństwa pracowników.

Niebezpieczne chińskie tokarki

Podczas kontroli w zakładzie zajmującym się obróbką metali inspektor pracy stwierdził, że na trzech tokarkach produkcji chińskiej (SHENJI, model C0640/A) pracownicy wykonują obróbkę, tzw. fazowanie metalowych pierścieni (uszczelniaczy). Jak ustalił inspektor, tokarki zakupiono w 2007 r. w Niemczech, a w zakładzie nie było instrukcji dotyczących użytkowania tych maszyn wydanych przez producenta.

Praca na obrabiarkach polegała na tym, że pomiędzy duże wirujące tarcze ścierne pracownicy wkładali pierścienie, następnie dociskali tarcze do siebie i po sfazowaniu ponownie wciskali przycisk powodujący rozsunięcie się tarcz. Potem pierścień po obróbce trzeba było wyjąć i włożyć następny. W trakcie obrabiania pracownik musiał trzymać pierścień dwoma palcami w pobliżu tarcz obracających się z dużą prędkością. Tarcza, na którą nakładane były pierścienie obracała się cały czas, natomiast tarcza dociskowa rozpoczynała pracę w momencie uruchomienia docisku do obrabianego pierścienia.

Taki sposób wykonywania pracy niósł ze sobą konieczność ingerencji rąk pracownika w strefę niebezpieczną w czasie ruchu maszyny podczas operacji fazowania pierścieni, tj. trzymania pierścieni przez operatora obrabiarki przy nakładaniu, dociskaniu i skrawaniu oraz zdejmowaniu pierścieni z obracającej się tarczy wrzeciona. Pracownicy wykonujący w ten sposób obróbkę pierścieni byli narażeni na urazy palców (otarcie, ucięcie, zmiażdżenie).
Kontrola wykazała, że podczas obsługi jednej z chińskich tokarek doszło wcześniej do lekkiego wypadku przy pracy. Poszkodowana pracownica doznała obrażeń środkowego palca lewej ręki (częściowa utrata) w momencie, gdy wyjmowała pierścień po obróbce. Zeznała ona, że pierścienie, które obrabiała (waga – 20 dkg) były dla niej najtrudniejsze do fazowania. Często owijała palce plastrami, które ułatwiały wkładanie i trzymanie pierścieni podczas fazowania. Zdarzało się też, że pierścienie wypadały jej z palców.
W wyniku kontroli inspektor pracy wydał decyzję wstrzymania eksploatacji wszystkich trzech tokarek do czasu wyeliminowania konieczności ingerencji kończyn górnych pracowników w strefę niebezpieczną w czasie ruchu maszyny.

Pracodawca dopuszczając do wykonywania pracy w ten sposób naruszył następujące przepisy: art. 216 § 1 kodeksu pracy, § 51 ust. 1 i § 55 ust. 1 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz § 15 ust. 3 rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Inspektor zastosował wobec pracodawcy mandat karny w wysokości 1 tys. zł.
Kontrola sprawdzająca przeprowadzona w zakładzie wykazała, że pracodawca wprowadził zmiany konstrukcyjne w budowie obrabiarek, w celu dostosowania ich do obróbki pierścieni i wyeliminowania konieczności operowania przez pracowników rękoma w strefie niebezpiecznej. Zmiany te polegały na ustawieniu wrzecion tokarek w pionie zamiast w poziomie oraz wprowadzeniu dwuręcznego uruchamiania maszyny.

Pilarki bez zabezpieczeń

Kontrola inspektora pracy w zakładzie przemysłu drzewnego zakończyła się wydaniem 4 decyzji dotyczących wstrzymania prac i eksploatacji obrabiarek do drewna niespełniających podstawowych wymogów w zakresie bezpieczeństwa pracy.
Jedna z obrabiarek – dwupiła dolnowrzecionowa (usytuowana na zewnątrz pomieszczeń – na placu manipulacyjnym, bez zadaszenia) nie posiadała żadnego zabezpieczenia przed odrzutem obrabianego materiału (klinów rozszczepiających), osłony przekładni pasowej silnika, a zastosowana osłona górna tarcz pił (daszek) nie zapewniała skutecznego zabezpieczenia przed dostępem do ich nieroboczej części.
Kontrola wykazała, że przy obsłudze tej pilarki doszło wcześniej do lekkiego wypadku przy pracy, którego główną przyczyną był brak zabezpieczenia przed odrzutem obrabianego materiału. Poszkodowany pracownik podawał deski w kierunku pilarki, natomiast drugi z pracowników stał po przeciwnej stronie i odbierał przycięte deski. Do wypadku doszło podczas przycinania kolejnej z desek – powstały oflis zawadził o tarczę piły i z dużą siłą cofnął się w stronę poszkodowanego uderzając w jego lewą nogę na wysokości pachwiny. Uderzenie było na tyle silne, że spowodowało uszkodzenie tętnicy i krwawienie. Szczęśliwie, krwawienie zatamowano, a tętnicę udało się chirurgom zoperować. W wyniku kontroli inspektor pracy wydał decyzję wstrzymania prac przy użyciu pilarki do czasu usunięcia tych nieprawidłowości, a więc zainstalowania zabezpieczeń: przed odrzutem obrabianego materiału i przed dostępem do strefy niebezpiecznej przekładni pasowej silnika oraz przed dostępem do strefy niebezpiecznej nieroboczej części tarczy pił.

Pracodawca dopuszczając pracowników do obsługi tej pilarki złamał następujące przepisy: art. 207 § 2 pkt 1 kodeksu pracy, § 45 ust. 4 pkt 1 oraz § 51 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, § 6 ust. 1 oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna, a także § 14 ust. 3 i 4 oraz § 15 ust. 2 i 3 rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy.
Inspektor wstrzymał także użytkowanie innej, zainstalowanej pod wiatą, dwupiły z mechanicznym podajnikiem (łańcuchowym) do czasu zapewnienia od strony podawania na całej szerokości roboczej rzędu zapadek przeciwodrzutowych zabezpieczających przed odrzutem przedmiotu obrabianego i powstających odpadów oraz zapewnienia sprawnie działającego wyłącznika awaryjnego od strony odbioru (znajdował się od strony podawczej, a dodatkowo dostęp do niego był utrudniony).

Pracodawca dopuszczając tę pilarkę do użytkowania naruszył następujące przepisy: art. 207 § 2 pkt 1 kodeksu pracy, § 51 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, § 6 ust. 1 rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna oraz § 14 ust. 2 i 3 rozporządzenia ministra gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy. Ponadto inspektor PIP nakazał pracodawcy wstrzymać eksploatację dwóch innych maszyn do obróbki drewna: „grubościówki” – do czasu zapewnienia osłony napędu łańcuchowego maszyny oraz traka taśmowego – do czasu zapewnienia osłony koła taśmowego.
W stosunku do pracodawcy, w związku z popełnieniem 8 wykroczeń z zakresu przepisów bezpieczeństwa pracy, inspektor pracy zastosował mandat karny w maksymalnej wysokości 2 tys. zł. Ponowna kontrola przeprowadzona w zakładzie wykazała, że pracodawca wykonał decyzje inspektora.

Jacek Żerański