Blog

Metoda REBA jest szybką metodą ergonomicznej oceny stanowisk pracy, na których pracownicy skarżą się na dolegliwości ze strony układu ruchu. Uwzględnia obciążenie całego układu mięśniowo-szkieletowego związane zarówno z użyciem siły dla potrzeb wykonania określonego zadania, jak i koniecznością utrzymania niezbędnej pozycji ciała.

Zbigniew W. Jóźwiak

Wiarygodność metody REBA, opracowanej w 2000 r. przez S. Hognetta i L. McAtamneya przetestowana została na wielu grupach pracowników wykonujących pracę wymagającą wysiłku fizycznego i wykonywaną często w wymuszonych, niefizjologicznych pozycjach ciała.

W zależności od potrzeb można wykonać tylko ocenę czynności związanych z największym obciążeniem układu ruchu (np. podnoszenie ciężkich przedmiotów i/lub przyjmowanie wyraźnie niekorzystnych pozycji ciała) – dzięki temu uzyskuje się informację o ryzyku zawodowym i konieczności wprowadzenia interwencji ergonomicznej.

Zastosowanie tej metody po ewentualnym wdrożeniu interwencji pozwala na oszacowanie skuteczności wprowadzonych rozwiązań. Możliwe jest także wykonanie serii obserwacji (np. fotografii) czynności na stanowisku pracy (metoda obserwacji migawkowych) i dokonanie oceny średniego obciążenia układu ruchu w określonym czasie.

Ważną zaletą metody REBA jest łatwość w stosowaniu i szybkość uzyskiwania wiarygodnych wyników. Wynik końcowy uzyskiwany przy jej pomocy określa wielkość ryzyka wystąpienia dolegliwości ze strony układu mięśniowo-szkieletowego, a także zakres interwencji ergonomicznych niezbędnych do zmniejszenia tego ryzyka.

W sumie REBA stanowi doskonałe uzupełnienie innych, bardziej złożonych, ergonomicznych metod oceny stanowisk pracy zwłaszcza na pierwszym, wstępnym etapie oceny. Jej zalety przyczyniły się do jej spopularyzowania nie tylko wśród pracowników nauki, ale również wśród pracowników służb bhp. Sytuacja taka spowodowała potrzebę przygotowania specjalnego arkusza oceny ułatwiającego wykonanie szybkiej oceny bezpośrednio na stanowisku pracy. Taka właśnie wersja metody opracowana została w 2003 r. przez A. Hedge’a i wykorzystano ją do opracowania wersji skomputeryzowanej będącej jednym z celów niniejszego zadania - prostej postaci użytecznej podczas badań terenowych.

W praktyce dużym ułatwieniem stosowania metody REBA podczas oceny w terenie jest Karta oceny przy użyciu metody REBA. Karta drukowana jest dwustronnie – pierwsza strona ułatwia określenie liczby punktów odpowiadających pozycjom elementów układu ruchu, druga natomiast prowadzi „krok po kroku” przez kolejne etapy obliczeń. Wypełniona karta oceny może, wraz ze zdjęciem lub schematem pozycji ciała, stanowić dokumentację przeprowadzonego badania. Może być także wykorzystana do przeprowadzenia symulacji wyników usprawnienia stanowiska pracy – jej użycie wskazuje, które z ocenianych elementów (pozycja ciała, siła, jakość uchwytów itp.) najbardziej wpływają na wynik końcowy.

Schemat postępowania podczas stosowania metody REBA

Na pierwszym etapie oceniana zostaje (przy użyciu rysunków wzorcowych przedstawionych poniżej) pozycja tułowia, szyi i kończyn dolnych.

Obciążenie szyi

obciążenie kończyn dolnych

Tablica REBA A

następnie wartości dla ocenionych elementów układu ruchu podstawiane są do Tablicy REBA A w celu uzyskania dla nich wartości sumarycznej.

Do wartości tej dodawana jest odpowiednia (zgodnie z tabelą zamieszczoną poniżej) liczba punktów charakteryzujących obciążenie lub siłę zewnętrzną działające na pracownika otrzymując w efekcie Wynik A.

Podobną procedurę stosuje się do pozostałych elementów układu ruchu.

obciążenie ramion

obciążenie przedramion

obciążenie nadgarstków

Tablica REBA B

Korzystając z poniższej tabeli uzyskujemy wartość sumaryczną dla kończyn górnych, a po dodaniu punktów charakteryzujących jakość uchwytów z tabeli opublikowanej na dole strony, otrzymujemy Wynik B

Tabela charakteryzująca jakość uchwytów

W rezultacie podstawienia wartości A i B do poniższej tablicy otrzymuje się Wynik C który, po zwiększeniu o liczbę punktów charakteryzujących aktywność pracownika podczas wykonywania ocenianego zadania (tabela Aktywność) pozwala na uzyskanie końcowej wartości REBA.

Tablica REBA C

Tabela charakteryzująca aktywność pracownika

Porównanie uzyskanego wyniku całkowitego REBA z wartościami zamieszczonymi w tej tablicy pozwala na ocenę ryzyka powstania dolegliwości ze strony układu ruchu jak również ocenę konieczności zastosowania interwencji ergonomicznej w celu zmniejszenia poziomu ryzyka.

Zbigniew W. Jóźwiak