Blog

Praca spedytora polega na umiejętnym organizowaniu przewozu towarów w kraju i za granicą w imieniu własnym albo w imieniu dającego zlecenie na rachunek zleceniodawcy. W toku wykonywanych czynności spedytor podejmuje się wysyłania lub odbioru przesyłki lub innych czynności związanych z przewozem.

Anna Słowińska

Środowiskiem pracy spedytora są najczęściej pomieszczenia biurowe, a także miejsca załadunku, rozładunku lub przeładunku towarów i w tym miejscach powinien mieć on mieć zapewnione odpowiednie bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W niektórych sytuacjach spedytor bierze również udział w przewozie. Podstawowymi narzędziami pracy spedytora są komputer, fax oraz telefon.

Umowa spedycji

Umowę spedycji definiuje art. 794 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tą definicją, przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor świadcząc usługi spedycyjne może występować w imieniu własnym lub dającego zlecenie. Do zawarcia umowy dochodzi przez złożenie zgodnych oświadczeń woli stron, nie wymaga się do jej skuteczności przekazania przesyłki.
Do swojej ważności umowa nie wymaga żadnej szczególnej formy. W przypadku, gdy zlecenia są przekazywane przez zlecających (zleceniodawców) telefonicznie, za pomocą SMS lub e-mailem, wskazane jest potwierdzanie na piśmie zawartych umów (przewozu lub spedycji). W tym celu dokumentem
potwierdzającym zawarcie takiej umowy może być potwierdzenie przyjęcia przez otrzymującego (zleceniobiorcę) zlecenia transportowego lub spedycyjnego i przesłanie go dającemu zlecenie (zleceniodawcy).

Prawa i obowiązki stron

Prawom dającego zlecenie odpowiadają obowiązki spedytora, prawom spedytora obowiązki dającego zlecenie. Do podstawowych obowiązków spedytora zaliczyć trzeba:
1. wykonanie zlecenia,
2. podejmowanie wszelkich czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki,
3. podejmowanie czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora,
4. stosowanie się do wskazówek i informacji udzielanych przez dającego zlecenie dotyczących wykonania zlecenia,
5. udzielanie informacji o przebiegu wykonywania usług spedycyjnych,
6. złożenie sprawozdania po wykonaniu zlecenia bądź po wcześniejszym rozwiązaniu umowy.

Prawo do wynagrodzenia

Najważniejszym prawem spedytora jest natomiast prawo do wynagrodzenia. Do innych jego praw zalicza się zwrot przez dającego zlecenie wydatków wraz z ustawowymi odsetkami, poniesionych w celu należytego wykonania zlecenia. Dający zlecenie powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym. Spedytor może również sam dokonać przewozu. Może także posłużyć się dalszymi spedytorami, odpowiada przy tym za winę w wyborze. Spedytor za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki odpowiada do zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub jego rażącego niedbalstwa. Nie odpowiada on za ubytki w przesyłce do granic określonych we właściwych przepisach albo zwyczajowo przyjętych. Za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych przedsiębiorca świadczący usługi spedycyjne ponosi odpowiedzialność tylko wówczas, gdy właściwości przesyłki były podane mu przy zawarciu umowy, o ile szkoda nie wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa spedytora.

Prawo zastawu na przesyłce

Ważnym uprawnieniem spedytora jest ustawowe prawo zastawu na przesyłce. Zgodnie bowiem z art. 802 k.c. dla zabezpieczenia roszczeń o przewoźne oraz roszczeń o prowizję, o zwrot wydatków i innych należności wynikłych ze zleceń spedycyjnych, jak również dla zabezpieczenia takich roszczeń przysługujących poprzednim spedytorom i przewoźnikom, przysługuje spedytorowi ustawowe prawo zastawu na przesyłce, dopóki przesyłka znajduje się u niego lub u osoby, która ją dzierży w jego imieniu, albo dopóki może nią rozporządzać za pomocą dokumentów.

Dający zlecenie spedycji

Dającym zlecenie może być każda osoba izyczna, prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, wyposażona jednak w zdolność prawną. Może nim być również inny spedytor. Natomiast spedytor musi być przedsiębiorcą.

Odpowiedzialność za wykonawców

Spedytor jest odpowiedzialny przed zleceniodawcą za prze- woźników i dalszych spedytorów, którymi się posługuje przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze. Przepisy dopuszczają aby spedytor sam dokonał przewozu. W tym wypadku ma prawa i obowiązki przewoźnika. Wykonując umowę spedycji spedytor jest zobowiązany do zachowania staranności w wyborze przewoźnika czy spedytora. Nie można jednak wymagać od spedytora, aby przy każdej przesyłce przeznaczonej do przewozu sprawdzał, czy profesjonalny przewoźnik zastosował właściwy środek transportu (wyrok Sądu Najwyższego z 27-01-2004 r. sygn.akt. II CK 389/02, OSNC 2005, Nr 2, poz. 38).

Umowa spedycji a umowa przewozu

Umowa spedycji często jest mylona z umową przewozu. W swoim wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że „jeżeli przyjmuje się ofertę, w której mowa jest tylko o przewozie rzeczy, a żadne czynności konkludentne nie wskazują na istnienie dodatkowych postanowień umownych obejmujących usługi związane z przewozem, to umowa zawarta przez przyjęcie oferty jest stricte umową przewozu, a nie umową spedycji. Okoliczność, że przewoźnik nie ma koncesji na przewóz jak również oddanie przez przewoźnika przesyłki do przewozu innemu przewoźnikowi nie przekształcają umowy przewozu w umowę spedycji.” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2004 r. sygn. I CK 199/2004).

BHP w pracy spedytora

Podczas wykonywania pracy na stanowisku spedytor pracownika obowiązuje przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Identyfikacja zagrożeń na tym stanowisku pracy jest możliwa dzięki znajomości środowiska pracy. W tych miejscach należy zapewnić pracownikowi minimalną przestrzeń do wykonywania pracy zgodnie z przepisami. W obszarze działania spedytora znajduje się transport samochodowy, kolejowy, morski, wodny śródlądowy, lotniczy i intermodalny. Organizowanie przewozów polega na szukaniu klienta, ustalaniu szczegółów dotyczących transportu, negocjowaniu ceny za usługę oraz rozliczaniu usługi. Do zadań spedytora należy także poszukiwanie dodatkowych klientów, aby zapewnić optymalne wykorzystanie środka transportu na całej, planowanej trasie przewozu. Praca ta jest pracą narażoną w wysokiej mierze na stres.

Minimalna przestrzeń w biurze

Jaka powinna być minimalna przestrzeń w biurze, w którym pracuje spedytor? Odpowiedź na to pytanie znaleźć można w przepisach, m.in. w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r.
– Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. nr 21 poz. 94 z późn. zm.) a także w:
• rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 z późn. zm.),
• rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. nr 75 poz. 690 z późn. zm.),
• rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148 poz. 973).
Zgodnie z regulacjami zawartymi w powyższych aktach prawnych można stwierdzić, że na każdego spedytora powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi. Wymiary wolnej powierzchni stanowiska pracy powinny ponadto zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą nie tylko do wykonywania pracy w sposób bezpieczny, ale także uwzględniać wymagania ergonomii.

Szerokość przejść i wysokość pomieszczeń

Oprócz samych stanowisk, należy pamiętać o właściwej szerokości przejść – powinny zapewniać wygodny ruch jedno- lub dwukierunkowy. Oznacza to przynajmniej odpowiednio 0,6 m i 1 m szerokości. Konieczne jest również uwzględnienie ewentualnych potrzeb osób niepełnosprawnych już pracujących, przewidywanych do zatrudnienia i przybywających do biura w charakterze klientów. Przepisy prawa pracy wskazują ponadto, że wysokość pomieszczenia nie może być mniejsza niż 3 m. Teoretycznie, w przypadku zastosowania klimatyzacji i przy spełnieniu warunku co najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia na pracownika, można jednak obniżyć suit do wysokości 2,5 m, ale dotyczy to tylko takich pomieszczeń, w których pracuje nie więcej niż czterech pracowników.

Praca z monitorami ekranowymi

Biura, w których pracują spedytorzy są miejscami pracy związanej z wykorzystaniem komputerów, co powoduje konieczność uwzględnienia dodatkowych warunków: zapewnienia pracownikowi dostatecznej przestrzeni pracy, pozwalającej na umieszczenie wszystkich elementów obsługiwanych ręcz- nie w zasięgu kończyn górnych, zapewnienia odpowiednich odległości między sąsiednimi monitorami (> 0,6 m) oraz między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora – min. 0,8 m i wreszcie zapewnienia odpowiedniej odległości oczu pracownika od ekranu monitora (0,4-0,75 m).

Przerwy w pracy z monitorem ekranowym

Najbardziej obciążonym narządem przy obsłudze monitora ekranowego jest narząd wzroku.
W związku z powyższym zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.(Dz.U. nr 148 poz. 973) pracodawca jest obowiązany tak organizować pracę, aby zapewnić pracownikom po każdej godzinie nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora zmianę rodzaju pracy na nie obciążającą wzroku i wykonywaną w zmienionych pozycjach ciała (np. w pozycji siedzącej niewymuszonej lub stojącej). Jeżeli nie ma możliwości zmiany rodzaju pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego należy zapewnić pracownikom co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy. Ponadto pracodawca jest zobowiązany zgodnie z przepisami wspomnianego rozporządzenia:
• informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej oceny stanowiska pracy, o której mowa w § 5, oraz wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
• przeszkolić pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w trybie określonym w odrębnych przepisach.

Podsumowanie

W toku pracy spedytora jego najczęstszym środowiskiem pracy są pomieszczenia biurowe, rzadziej miejsca załadunku, rozładunku lub przeładunku towarów. W tych wszystkich miejscach powinien mieć on mieć zapewnione odpowiednie bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Należy to do obowiązków pracodawcy zatrudniającego spedytora.
Identyfikacja zagrożeń na tym stanowisku pracy jest możliwa właśnie dzięki znajomości środowiska pracy. W tych miejscach należy zapewnić pracownikowi minimalną przestrzeń do wykonywania pracy zgodnie z przepisami oraz ochronę wzroku w zakresie obsługi monitorów ekranowych czy innych urządzeń biurowych.

Anna Słowińska