Blog

Wypadki przy pracy są zdarzeniami złożonymi. Ich powstanie jest wynikiem kombinacji zdarzeń technicznych, środowiskowych, ludzkich i organizacyjnych. Dlatego też w wyjaśnianiu przyczyn powstawania wypadków niezbędne jest określenie niezgodności z przyjętymi standardami dotyczącymi: ludzi i ich zachowania, środowiska pracy, wyposażenia i materiałów, wykonywanych zadań, zarządzania i organizacji pracy.

Jarosław Chmielewski

Wypadek przy pracy jest zwykle kombinacją wielu pojedynczych zdarzeń wzajemnie ze sobą powiązanych. W badaniach wypadków zakłada się, że do wypadku prowadzi szereg przyczyn (zasada wieloprzyczynowości), a także, że wypadek powstaje w wyniku załamania się pewnego systemu, tzw. dysfunkcji systemu.
Sposób postępowania w razie wypadku przy pracy, ze względu na rangę problemu, jest przedmiotem szczegółowej regulacji prawnej. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy dokonują pracodawcy w stosunku do ubezpieczonych, będących pracownikami, a w stosunku do pozostałych ubezpieczonych – podmioty określone w art. 5 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm.). Po wypadku zbiorowym postępowanie powypadkowe prowadzi się dla każdego poszkodowanego oddzielnie.
Ustalenia poczynione przez zespoły powypadkowe pozostawiają wiele niedomówień i niejasności w obszarze przyczyn i okoliczności wypadków przy pracy. Uchybienia te są szczególnie widoczne w obszarze ustaleń dotyczących nieprzestrzeganie przez pracodawcę przepisów prawa pracy w odniesieniu do zaistniałych wypadków przy pracy zakwalifikowanych jako ciężkich i śmiertelnych.
Zespoły powypadkowe niejednokrotnie nie wykazują żadnych uchybień po stronie pracodawcy, czyniąc to świadomie w „interesie pracodawcy”, wynika to z faktu, iż członkowie zespołów są pracownikami powołanymi przez pracodawcę.
W przypadku sporu z pracodawcą w obszarze ustaleń przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy, poszkodowany ma prawo wystąpić do sądu pracy z żądaniem ustalenia, że dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, do którego przyczynił się pracodawca poprzez zaniedbania w obszarze bezpiecznej organizacji procesu pracy. Pracownik może zwrócić się do Państwowej Inspekcji Pracy o pomoc w zgromadzeniu potrzebnej dokumentacji będącej materiałem dowodowym w postępowaniu przed sądem.

Jak wykazano wcześniej, ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku przy pracy dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę. To także zespół powypadkowy ma stwierdzić nieprzestrzeganie przez pracodawcę przepisów prawa pracy, w szczególności zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub innych przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia.
Pozyskanie wiedzy specjalistycznej wiąże się z przeprowadzeniem badania wypadku nie tylko pod kątem tezy dowodowej i pytań wynikających z postanowienia, ale także pod kątem przestrzegania przepisów i zasad bhp w odniesieniu do całości okoliczności poprzedzających sam wypadek.
Badanie wypadków ma na celu zidentyfikowanie przyczyn i okoliczności wypadków oraz ma również wskazać osoby winne jego zaistnienia. Do badania wypadków przy pracy stosowane są metody o różnych sposobach systematyzowania informacji i różnych drogach dochodzenia do przyczyn wypadku. Metody te często wykorzystują lub są oparte o modele wypadków przy pracy lub też stanowią określony tryb postępowania w identyfikowaniu przyczyn wypadków.

Osoby badające wypadki przy pracy (członkowie zespołu) – powinny zgromadzić przede wszystkim informacje dotyczące wydarzenia wypadkowego.

Do podstawowych działań należą:
a) przeprowadzenie oględzin miejsca wypadku (o ile jest taka możliwość) lub zapoznanie z materiałem zdjęciowym,
b) analiza zebranego materiału dowodowego z wysłuchania poszkodowanego i świadków,
c) przegląd istniejącej dokumentacji dotyczącej stanowiska pracy oraz wszystkich dokumentów z tym związanych,
d) uporządkowanie faktów i określenie najbardziej prawdopodobnych przyczyn wydarzenia,
e) dokonać prawnej kwalifikacji wypadku – zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”.